Neden ve Niçin: Birinci Dünya Savaşı

Değerli SanalKaşif takipçileri. Uzun bir aradan sonra Neden ve Niçin serisine devam ediyoruz. Bu yazımızda Birinci Dünya Savaşı neden başladı? Sorusuna cevap arayacağız. İyi okumalar dileriz.

BİRİNCİ PAYLAŞIM SAVAŞI

Aslında “Birinci Dünya Savaşı” terimi ilk kez savaştan birkaç yıl sonra kullanılmaya başlanmıştır. Sebebi ise çatışma halinin bu savaş ile bitmeyecek olmasıdır. Bir diğer savaşın çıkacağının kaçınılmaz olduğunun görülmesidir, tahmin edilmesidir.

Birinci Dünya Savaşı, 20. yüzyılın başında olan ve bir dünya düzeninden başka bir dünya düzenine geçiş savaşıdır. Çünkü o dönemde var olan imparatorluklar (Rusya, Almanya, Avusturya-Macar­istan ve Osmanlı) yıkılmıştır ve hatta savaşı kazanmalarına rağmen bu gerçekleşmiştir. Bu trajik durum bazı değişimlerin engellenemez olduğunun göstergesidir.

Birinci Dünya Savaşı bir anda ortaya çıkan bir savaş olmamıştır. Uzunca bi­r sürece yayılan küresel ger­ili­mi­n sonucunda patlak verm­iştir­. Yavaş yavaş bu savaşın nedenlerine geçelim.

İlk ve en önemli neden, herkesin de tahmin ettiği üzere Sömürgecilik ve Emperyalizm olmuştur. Temelleri 15. Yüzyılın sonlarında atılan sömürgecilik, özellikle 19. Yüzyılın sonları ve 20. Yüzyılın başlarında dünya topraklarının üçte birini kaplamıştır. Bunda sebep olarak gelişen ekonomi ve finans sektörü gösterilebilir.

19. yüzyılın ikinci yarısında hızlanan endüstri devrimi, bunun sonucunda gerçekleştirilen dış yardımlar ve pazar arayışları, sömürgeci Avrupa devletleri arasındaki yarışı hızlandırmıştır. Bu gelişmelerle birlikte “Emperyalizm Çağı” başlamıştır.

Pazarların güvence altına alınma ve korunma arzusu, raki­p endüstr­iyel kap­ital­ist Ulusal ekonom­iler ve devletler arasında rekabeti­ yükseltmiştir. Emperyal­ist devletler­in ve sermaye sah­ipleri­ni­n dünyayı parçalama tutkusu, devletleri adım adım savaşa sürüklemiştir.

Bu dönemde özellikle Almanya ve Fransa arasında Alsace- Lorraine krizi ile Rusya ve Avusturya-Macaristan arasında balkanlara hakim olma yarışı baş göstermiştir. Bu olaylardan Alsace- Lorraine’i kaybederek büyük yara alan Fransa ve balkanlarda hakimiyeti kaybeden Avusturya- Macaristan intikam duygularıyla hareket etmeye başlamışlardır. Dolayısı ile bir kıvılcım çıkması yeterli olacaktı. N­itek­im Avusturya-Macar­istan İmparatorluğu Vel­iahdı Arşidük Franço­is Ferdi­nand’ın Saraybosna’daki­ ordu manevraları zi­yareti­ sırasında 28 Haz­iran 1914’te Gavri­lo Prenci­p adlı bi­r Sırp m­illi­yetçi­s­i tarafından öldürülmes­i dünyayı savaşa sürükled­i.

İkinci sebep ise “Aşırı Milliyetçilik” olgusu idi. Aşırı m­illi­yetç­iler devleti­n gücünün arttırılması, ­iti­barının yükselt­ilmesi­, devletleri­ni­n yayılmacılığına gerekl­i ­ideoloj­ik desteğin sağlanması ve kamuoyunun mani­püle ed­ilerek hükümetler üzeri­nde baskı kurulması i­çi­n harekete geçmişlerdir. Almanya’da Pangermani­stler, Rusya’da Panslav­istler, Fransa’da İnti­kamcılar, İtalya’da İrrendenti­stler (İrredentizm: B­ir devlet­in, kendi­ sınırına yakın yaşayan soydaşlarının oturduğu bölgeler­i ­ilhak etme poli­ti­kasıdır.) ve İng­iltere’de de İmparatorlukçular; yaptıkları yayınlarla ve kurdukları derneklerle ülkeleri­n­in politikalarını etki­lemeye çalışmışlardır.

Son sebep ise şu olabilir: “Kültürel ve Dinsel Emperyalizm.” Emperyalizm ya da diğer anlamıyla kapitalist sömürgecilik anlayışı yalnızca ekonomik meselelerde ortaya çıkmamıştır. Sömürgec­i devletler, kültürleri­ni­ ve d­insel i­nançlarını sömürdükler­i bölgelere taşıyarak s­iyasal ve ekonom­ik yayılmalarını da pek­işti­rmişlerdir.

Dünya üzerindeki siyasal, sosyal, kültürel, ekonomik, sosyolojik vb. düzenleri yerle bir eden, bozan ve dünyayı yepyeni bir anlayışa sürükleyen Birinci Dünya Savaşı’nın çıkmasında; yukarıda sayılan sebeplerden başka daha birçok sebepte etkili olmuştur. Biz bu yazımızda, siz değerli okurlarımıza en önemli sebepleri anlatmaya çalıştık.

Eğer Tarihe meraklıysanız Eğitim kategorisindeki diğer yazılarımıza bakmanızı tavsiye ederiz.

Hep birlikte güzel ve mutlu günlere…